درمسیرباران

در قدم اول بدانیم که در مورد یک موضوع و مسأله‌ی به خصوص صحبت می‌کنیم. یعنی محدوده مشکل یا مسأله خود را تعریف کنیم. چرا که اگر موضوع و محدوده مشخص باشد ما به بحث‌های بی‌خود نمی‌پردازیم و مسأله‌ی اصلی را بررسی می‌کنیم و عمیق‌تر و با محتواتر صحبت می‌کنیم. و شخص مقابل ما را راحت‌تر می‌پذیرد. همانطور که گفتیم در مورد انتقاد، دور احساسات را خط بکشید. چرا که احساسات مانع از تعقل می‌شود و اگر احساسی برخورد کنیم طرف مقابل زیاد ما را جدی نمی‌گیرد و اگر احساسات طرف مقابل را نشانه بگیریم، باز ارتباط دچار مشکل می‌شود.
ـ و بعد یادمان باشد واکنش دفاعی نداشته باشیم. چه در زمانی که نقد می‌شویم چه زمانی که انتقاد می‌کنیم اگر طرف مقابل بتواند ما را منفعل کند، مدیریت بحث را از ما می‌گیرد. خیلی عاقلانه برخورد کنیم. یادمان باشد اجازه‌ی توهین به کسی ندهیم بلکه یادآوری کنید که در فضای توهین، امکان بحث منطقی نیست.
ـ در گام بعد ما باید کمی روانشناسی بدانیم و بدانیم طرف مقابل چه شخصیتی دارد، گفتار، رفتار و کردارش چگونه است و همه‌ی خصوصیات و شخصیت او را زیر سؤال نبریم.
ـ یک توصیه‌ای که همه‌ی کارشناسان در زمینه‌ی نحوه انتقاد می‌کنند این است که: به طرف مقابل هنگام انتقاد برچسب نزنیم، مثلاً تو کینه‌ای هستی، تو دیکتاتوری، عقده‌ای هستی و ... این برچسب‌ها مانند ماسکی می‌شود که ما دیگر نمی‌توانیم با واقعیات ارتباط برقرار کنیم.
ـ اگر می‌خواهیم انتقاد کنیم اول به خودمان نگاه کنیم آیا ما خودمان دچار هستیم یا نه؟ به عبارتی از انتقاد در موضوعاتی که به خودمان نیز وارد هست، پرهیز کنیم.
ـ وقتی می‌خواهیم انتقاد کنیم. قبل از انتقاد ببینیم ما پیشنهادی برای بهبود داریم؟ برای مشکل، یک راه‌حل هم داشته باشیم.
ـ وقتی عصبانی هستیم و شخص مقابل هم عصبانی است بهتر است از انتقاد صرفنظر کنیم.
ـ کسی که اعتماد به نفس پایین دارد، تحمل کمتری دارد. اینجا خیلی کمرنگ انتقاد کنید و بهتر است قبل از انتقاد راه‌حل بدهید. مثلاً اگر می‌خواهید بگویید در جمع مسائل مالی ضعیف هستید؟ بگویید بهتر است برای جمع مسائل مالی از ماشین حساب استفاده کنید. دقیق‌تر است.
ـ وقتی می‌خواهید انتقاد کنید نیاز به ارتباط دارید. باید بدانید با هر گروه سنی چگونه ارتباط برقرار می‌کنید.
ـ بعضی افراد قبل از بحث موضع خود را تثبیت کرده‌اند. این افراد زیاد اهل انتقادپذیری نیستند و اصلاً هم دلشان نمی‌خواهد انتقاد بشوند. در مورد این افراد شما وقت خود را تلف می‌کنید.
ـ ما همیشه بخشی از حقیقت را نمی‌دانیم. پس بهتر است آن حقیقت را بیابیم شاید روند بحث ما را عوض کرد.
ـ اگر فکر می‌کنیم هدف ما از انتقاد هدایت است، واکنش‌های دفاعی مانع انتقادپذیری ما می‌شود و ارتباط ما فقط بحث بی‌مورد است.
ـ اگر قرار است در انتقاد خودی نشان دهیم و طرف مقابل را حقیر کنیم بهتر است اصلاً انتقاد نکنیم چرا که دیگر عنوان انتقاد به آن اطلاق نمی‌شود. از نظر اخلاقی نیز درست نیست. اگر از در انتقاد وارد می‌شویم اول دوستی و برادری خود را ثابت کنیم و بعد وارد بحث شویم.