تاریخچه و آیین محرم درمنطقه کاکی استان بوشهر :
وجود گذشت بیش از یکهزار سال از مصیبت شهادت امام حسین(ع) و یاران وفادارش، نه تنها از عمق این حادثه کاسته نشده، بلکه هرچه می‌گذرد مراسم عاشورا در مناطق مختلف کشور به صورت گسترده‌تر و باشکوه تر برگزار میشود.
در این مطلب سعی شده گوشه‌ای از آیین‌های عزاداری شهر کاکی از توابع استان بوشهر در سوگ سالار و سرور شهیدان بازگو شود.
عزاداری ماه محرم برای مردم کاکی نه عادت بلکه یک فرهنگ است که ازکودکی درذهن و زبان و سینه آنها ریشه می دواند و تا پایان عمر همراه و همرازشان می ماند.
این عزاداری برای منطقه کاکی ها یک سنت است، سنتی که مظهر وحدت و نماد هویت ملی و مذهبی آنهاست و وقتی این شهر در آستانه محرم قرار می گیرد، کودک وپیرش می کوشند تا بیش از پیش و گرم تر از همیشه بر سینه بزنند.
چون محرم می رسد، هم تراز با شعاع آفتاب ظهر عاشورا، حلقه می گیرند و در آیین اشک ریزان حسینی، صفوف برادری و برابری خویش را محکم می کنند.
شاعران و مداحان این دیار قرن هاست که با سروده ها و نوای توحیدی خود پیام و خاطره نهضت عاشورا را در اذهان زنده نگه داشته اند.
درعزاداری مردم کاکی به واقعه بزرگ کربلا از زاویه های گوناگون پرداخت شده و در آنها حماسه دشت نینوا،مظلومیت اهل بیت (ع) و قساوت یزید و یزیدیان به زیبایی هر چه تمام تر عرضه شده است.
کاکی یکی از مهم ترین کانون های عزاداری عاشورای حسینی در ایران محسوب می شود و همه ساله پذیرای گردشگران بسیاری از اقصی نقاط ایران در ماه های محرم و صفر است.
نوحه هایی که در آیین عزاداری خوانده می شود باید با حرکات دست و پا همخوانی داشته باشد، از این رو افراد مجرب،حلقه هایی درونی دسته های سینه زننده را تشکیل می دهد که شکلی منحصر به فرد دارد و بیشتر از اشعار غزل و وسایراشعار در نوحه این شهر استفاده می شود.
سینه زدن کاکی در پایان آیینی دارد که برخی آن را ?یزله? یا ?حیدری? می نامند و دارای ریتم تندی است و جوانان با شرکت در آن، احساسات خود را به نمایش می گذارند.
در این مراسم، افراد با گرفتن کمر یکدیگر،همگی در یک ستون قرار می گیرند و سعی می کنند حرکاتی شورانگیز داشته باشند.
مراسم سینه زدن در کاکی برعکس همه شهرهای ایران که در آن مردم به صورت دسته جمعی در خیابان ها حضور دارند، بیشتر در حسینیه ها و مساجد متمرکز است.
عزاداری مردم شهرکاکی بسیار تاثیرگذار، جذاب، پرشور و جوشش است و این سبک فقط بوشهری و به نام بوشهر نیز در سراسر جهان شناخته شده و اجرا می شود.
نوشته است:نخستین مدارک مکتوب در باره سینه زدن و عزاداری در منطقه کاکی به دوره زندیه باز می گردد
محرم که می رسد شهر کاکی حال و هوای دیگری پیدا می کند .کودکان و نوجوانان به زنجیر زنی و سینه زنی می پردازند.
شبها از همه جا صدای عزاداری برای امام حسین -ع-به گوش می رسد.کسانی که از کاکی در شهرهای دیگر مقیم هستند سعی می کنندکه حداقل در روزهای عاشورا و تاسوعا به شهر کاکی بیایند و در عزاداری شرکت نمایند.
بعضی از نوحه های که خوانده میشود .
این حسینیه که باشد زشرف عرش عظیم
بر در کفش کنش روح قدس گشته مقیم
پی سقایی او خضر نبی جام به کف
بهر فراشی او فرش به دوش ابراهیم
حوریانش شده جاروب کش از مژه چشم
قدسیانش شده از اجنه فراش حریم
شده داوود ابر منبر او مرثیه خوان
مستمع آدم و نوح آمد و ایوب و کلیم
بانیش رئیس محمد که در افعال جمیل
مادر دهر شد از زادن همتاش عقیم
سنه هجریه بد 310 بعد هزار
که شد آراسته این روضه چو جنات نعیم
در حسینیه ها ومساجد همواره علما و روضه‌خوانان برجسته‌ای به وعظ و روضه‌خوانی مشغول بوده‌اند و از زمان تاسیس تاکنون در ماه محرم و صفر روضه‌خوانی برگزار میشود.
در ایام ماه محرم و دهه اول آن صبح، عصر و شب مراسم عزاداری و روضه‌خوانی برگزار میشود و تا شب یازدهم روضه‌خوان هر شب را به یک شخصیت یا واقعه‌ای از حادثه عاشورا اختصاص می‌دهد و پیش از روضه نیز نوحه پامنبری با موضوع مرتبط با مبحث روضه‌خوان خوانده میشود.
در نوحه پامنبری گروهی دایره وار نشسته و دو تا سه نفر به عنوان تک‌خوان نوحه‌ای خوانده و دیگران جواب می‌دهند.
نوحه‌های پامنبری غنای موسیقیایی بالایی دارد و تمام نوحه‌ها توسط شاعران و مداحان بومی ساخته شده است و شیخ علی عاشوری از شاعران و روضه‌خوانان این روستا یکی از برجستگان نوحه‌های پامنبری است.
نوحه‌های دهه اول محرم
در شب اول نامه یزید به ولید والی مدینه روایت میشود و نوحه ماه محرم در جهان شور دگر دارد خوانده میشود، شب دوم حرکت امام از مدینه به مکه نقل میشود و نوحه آمد محرم شد موسم غم یا نوحه‌های از این دست خوانده میشود.
شب سوم روضه‌خوان داستان ورود امام به کربلا را می‌خواند و نوحه چون کشتی آل عبا در کربلا لنگر شکست می‌خوانند، شب چهارم وقایع حضرت مسلم و نوحه شد ماه عزار طالع شادی به سرآمد، شب پنجم اختصاص به دو طفلان مسلم دارد و از جور گردون غم بیشتر شد، طفلان مسلم چون دربدر شد خوانده میشود.
شب ششم درباره حر و جمع‌آوری نیرو برای لشگر امام و یزید و نوحه در کربلا حر ریاحی با صد آه و افغان زد بوسه بر خاک قدوم شه تشنه‌کامان، شب هفتم حضرت قاسم و نوحه گفت قاسم با فغان کی عروس مضطرم، شب هشتم علی‌اکبر و نوحه شهزاده اکبر شد روان چون جانب میدان، شب نهم حضرت ابوالفضل و نوحه شاه شجاعان عرب میرغضنفرفر و شب دهم علی‌اصغر و نوحه‌ای عندلیبان گلشن خراب است و ظهر عاشورا شهادت امام حسین و نوحه چون شاهدین پوشید کفن خوانده میشود که با ختم روضه و شهادت امام حسین(ع) جمعیت به پا خواسته و نوحه ای ذوالجناح باوفا کو حسین من می‌خوانند و سپس حلقه‌های سینه‌زنی تشکیل می‌دهند و عزاداری می‌کنند.
در این شهر از ابتدای ماه محرم با نذورات مردم تا روز ظهر عاشورا نهار داده میشود.
علم‌گردانی در شهرکاکی
علم‌گردانی از دیگر مراسماتی است که سابقه دیرینه‌ای در این شهر دارد و. بوده و پس از فوتش فرزندان و نوادگانش بانی آن بوده و هستند؛ سابق روز هشتم و نهم علم‌گردانی می‌شده اما در سال‌های اخیر هفتم و هشتم محرم علم می‌گردانند واین علم در روستا چرخیده و در تمام خانه‌های روستا می‌برند و پس از اینکه در تمام خانه‌ها چرخیده شد به حسینیه برده و تا سیزدهم در حسینیه گذاشته شده و سپس با مراسم خاصی به منزل بانی علم می‌برند.
مراسم سینه‌زنی نیز به شکل بوشهری برگزار میشود با این اختلاف که سینه بوشهری دو دست است و سینه‌زنی مردم این شهر به شکل یک دست و مثل واحد است.
لیله و بیت‌خوانی، چاووش‌خوانی، ذکر و صبحدم‌خوانی که پیش از اذان صبح عاشورا خوانده میشود از دیگر آیین‌هایی است که در این شهربه اجرا در می‌آید
اربعین در کاکی
حضور در مردان وزنان در مساجد شهر، حسینیه ها، تکایا و مکانهایی یاد شده در دو نوبت صبح و بعد از ظهر، از جمله ی مهمترین برنامه عزاداری ایام اربعین در منطقه به شمار می رود.
حضور زنان نیز چشمگیر است
زنان شهرنیزاز اول محرم تا اربعین حضرت سیدالشّهدا در این اماکن مذهبی به برگزاری روضه و عزاداری می پردازند و هر بار یکی از اهالی بر اساس نذری که دارد هزینه آنرا بر عهده می گیرد.
نوع پذیرایی اصولا" با چای، خرما،)گمنه برنج سوخاری انجام می پذیرد.
مادران منطقه برای تبرک هم شده مواد غذایی را لای چارقد یا چادر خود می گذارند و برای فرزندانشان به خانه می آورند که طعم و لذت آن هنوز در ذائقه کودکان دیروز روستا باقی است.
بعضی ها نیز نذری خاصی دارند با درست کردن آش و یا حلوا، از عزاداران پذیرایی می نمایند.
پایان